Koszalin
Miasto położone na Pobrzężu Koszalińskim nad rzeką Dzierżęcinką i jeziorami Jamo i Lubiatowo Północne. W 1214 roku książę Bogusław II nadał wieś Cossalitz (Koszalin) klasztorowi w Białobokach koło Trzebiatowa, a książę Barnim I w 1248 roku biskupom pomorskim rezydującym wówczas w Kamieniu. Lokacji miasta na prawie lubeckim dokonał biskup Herman von Gleichen w dniu 23 maja 1266 roku oraz ustanawił czynsze i samorząd miejski. W 1582 roku zakończono budowę rezydencji książąt pomorskich, która obecnie nie istnieje. Po wygaśnięciu rodu Gryfitów Koszalin przeszedł we władanie Brandenburgii. W 1718 roku prawie całe miasto uległo zniszczeniu w pożarze. Od 1816 roku Koszalin był stolicą rejencji koszalińskiej w prowincji Pomorze w Prusach. W 1859 roku ukończono budowę linii kolejowej Koszalin - Stargard jako część linii do Gdańska. W 1872 roku miasto staje się siedzibą powiatu Köslin. W latach 1911-1937 w Koszalinie kursowały tramwaje, które zlikwidowano z powodu nasilenia ruchu kołowego, zużycia taboru oraz malejącej opłacalności. W 1920 roku została zmieniona nazwa miasta z Cöslin na Köslin. 1 kwietnia 1932 miasto występuje z powiatu Köslin i staje się powiatem grodzkim w rejencji koszalińskiej.
4 marca 1945 roku Koszalin został zdobyty przez wojska radzieckie. Pomimo, że w mieście nie było długotrwałych walk, prawie całkowitemu zniszczeniu uległo śródmieście, większość zakładów przemysłowych i urządzeń komunalnych. W dniu 9 maja 1945 roku z Gniezna wybrano burmistrza - Stanisława Jakubowskiego. W 1945 roku Koszalin przejściowo był stolicą obszernego zachodniopomorskiego okręgu administracyjnego, a z chwilą, gdy Szczecin został przejęty przez władze polskie, stolicę przeniesiono do tego miasta, gdzie od lata 1945 roku urzędował Pełnomocnik Rządu na Okręg Pomorze Zachodnie. W 1947 roku miasto opuściły wojska radzieckie. W 1950 r. podzielono województwo na województwo szczecińskie i województwo koszalińskie. W wyniku reformy administracyjnej z 1998 Koszalin znalazł się w województwie zachodniopomorskim. Koszalin posiada dwa dworce kolejowe: Koszalin i Koszalin Wąskotorowy. Przez Koszalin przechodzą linia kolejowa Stargard - Gdańsk i rozpoczyna swój bieg linia kolejowa Koszalin - Goleniów oraz wąskotorowa linia kolejowa Koszalin Wąskotorowy - Bobolice Wąskotorowe o rozstawie 1000 mm.
Inne nazwy: Cosoniensium, Cossalitz, Coslinum, Kòszalëno, Cöslin, Köslin.
Miejsca, które warto zobaczyć/zwiedzić:
- fragmenty murów obronnych z ok. 1320 r.
- Katedra Niepokalanego Poczęcia NMP - kościół gotycki z 1333 r.
- Domek Kata z XV w., od 1964 r. siedziba Teatru Propozycji Dialog
- Kościół św. Józefa Oblubieńca - neogotycka budowla z 1869 r. dla wiernych, założonej w 1857 r. parafii katolickiej
- Kaplica św. Gertrudy - wybudowana w latach 1382-1383, obecnie kaplica ewangelicko-augsburska
- dawny kościół zamkowy - wybudowany ok. 1300 r. jako kościół klasztoru cysterek, opuszczony w czasie reformacji, następnie zrujnowany, został odbudowany przez księcia Franciszka I w latach 1602-1609 jako kościół zamkowy. Od 1953 r. cerkiew pw. Zaśnięcia NMP, siedziba parafii prawosławnej (ul. Adama Mickiewicza 22)
- Pałac Młynarza i młyn z XIX w.
- kamienica gotycka z XIV w. (ul. Bolesława Chrobrego 6)
- Pałac Ślubów - kamienica z XVI w., wzniesiona w okresie późnego średniowiecza, posiada w ścianach bocznych elementy z XV/XVI w. - ostrołukowe blendy (ul. Bogusława II 15)
- zespół budynków Poczty Głównej - zespół neogotycki wzniesiony w 1884 r.
- kamieniczka (elewacje) (ul. Zwycięstwa 125)
- dawna plebania (ul. kard. Stefana Wyszyńskiego)
- zabytkowe domy (pl. Wolności 2-3, pl. Wolności 4)
- zabytkowe wille (ul. Batalionów Chłopskich 83, ul. Jana z Kolna 38, ul. Józefa Piłsudskiego 53, ul. Szczecińska 1, ul. Zwycięstwa 126)
- stacja kolejki wÄ…skotorowej wraz z obiektami kolejowymi z 1898 r.
- Park Miejski im. Książąt Pomorskich - zabytkowy park, którego najstarsza część powstała w 1817 r.
- wieża widokowa na Górze Chełmskiej zbudowana w 1888 r.; wysokość 31,5 m
- budynek z początku XIX w. przy ul. Mickiewicza - obecnie część Urzędu Miasta
- Gmach Rejencji, wzniesiony ok. 1890 r. przy ulicy Andersa - obecnie siedziba Policji
- neogotycki budynek polikliniki - wzniesiony w latach 1895-1896 na potrzeby szpitala miejskiego.
- budynek Bałtyckiego Teatru Dramatycznego - wzniesiony w 1906 r. jako budynek parafialny ewangelickiej gminy wyznaniowej
- neogotycki budynek Archiwum Państwowego - wzniesiony na początku lat 80. XIX w. jako szpital garnizonowy, znajdował się pod zarządem administracji wojskowej do końca I wojny światowej
- budynek Straży Pożarnej - wzniesiony w 1928 r., z charakterystyczną wysoką wieżą usytuowaną od strony zachodniej, służącą pierwotnie jako ściana ćwiczeń wysokościowych.
- podziemia starego browaru, ul. Kazimierza Wielkiego - stanowią część dawnego browaru E. Aschera z 1846 r., istniejącego do 1910 r.
- budynek z końca XIX w. - zbudowany został w latach 70. XIX w. przez rodzinę Hildebrand. W latach 1905-1919 mieszkał tutaj dr Fryderyk Hildebrand, koszalinianin, znany botanik, profesor uniwersytecki i dyrektor Ogrodów Botanicznych we Fryburgu.
- skansen Kultury Jamneńskiej.
Koszalin. Dawny młyn miejski z kamienicą mieszkalną (obecnie muzeum)
Koszalin. Rynek Staromiejski
Koszalin. Rynek Staromiejski